.png)
‘शीर्ष नेताहरू’ ले विश्राम लिए व्यवस्था सुध्रिन्छ भन्नेहरूको नाममा !
कात्तिक २५, २०८० शनिबार ००:१७
- कतिपयले भन्न थालेका छन्- ‘शीर्ष नेताहरू’ले विश्राम लिए व्यवस्था आफैं सुध्रिन्छ।
सरकारी वेतनधारी, प्राध्यापक, वकिल, डाक्टर, इन्जिनियर, पत्रकार, शिक्षक, जातजाति सबैको दलीय भातृ संगठन राखेर, त्यसबारे ‘चुँ’ नबोलेर, समाजको हरेक अङ्गको राजनीतिक भ्रष्टीकरण गरेर शीर्ष नेताहरूले विश्राम लिँदैमा व्यवस्था सुध्रिन्छ ?
कसरी सुध्रिन्छ ? ढाँट्नुको पनि सीमा हुन्छ। संसारमा कुन देश छ, जसले देशभरि पेशागत र जातीय संगठनको जालो फैल्याएर विकास गरेको होस् ? छ कुनै ? शीर्ष नेताले छोडेपछि के सरकारी वेतनधारी र पेशाकर्मीहरूका सबै संगठन भङ्ग हुन्छन् ? ती सबै भङ्ग नभई व्यवस्था र अवस्था कसरी सुध्रिन्छ ? तैपनि, यही वाहियातीको पछि लागेका छन् हजारौं युवा, नागरिक समाजका अगुवा र मिडियाकर्मीहरू।
- ‘सुशासन’ दिए सबै ठीक हुन्छ, द्रुत आर्थिक रूपान्तरण सम्भव छ भन्नेहरूको पनि कमी छैन आजभोलि। ‘सुशासनको चक्का’ ले मात्र देश गुड्ने अवस्थामा छ अब ? एउटा समय थियो, जतिबेला सुशासनको चक्का राम्ररी गुडाउन सकेको भए रूपान्तरण सम्भव थियो। देशको दीर्घकालीन हित पनि सम्भव थियो।
तर सुशासनको चक्कालाई हामीले यसरी ‘कुशासनको चक्र' मा बदलिदियौं कि त्यसले देशको ‘दीर्घकालीन हित’ को चक्कालाई समेत जर्जर बनाइदिएको छ। जब देशको दीर्घकालीन हितको चक्का जर्जर हुन्छ, त्यहाँ सुशासनको परिकल्पना गर्न सकिँदैन। संसारका कैयौं ‘असफल अथवा असफल-उन्मुख देशहरू (Failed or Failing States)’ लाई हेरे हुन्छ।
- देशको ‘दीर्घकालीन हित’ को चक्का भनेको देशको भूराजनीतिक सन्तुलन, आन्तरिक शान्ति, स्थिरता, सामाजिक सौहार्द्रता, नैतिकता, सार्वभौमसत्ता, भौगोलिक अखण्डता, ‘राष्ट्र र राज्य’ को प्रतिष्ठा र ती सबैको निरन्तरता हो। ती सबैलाई गणतान्त्रिक व्यवस्थाले अत्यन्तै कमजोर बनाइसकेको छ।
अब आफूलाई असल दाबी गर्ने केही व्यक्तिले टालटुल गरेर त्यो सुध्रिन्छ ? यता टाल्यो, उता प्वाल पर्छ। उता टाल्यो, यता भ्वाङ पर्छ। जिद्धि गरेर देशै सिध्याउने ? कोही बस्नै नसक्ने देश बनिसक्यो ? अझै पुगेन ? हद हुन्छ !
- हामीले अग्रगमनको नाममा संविधान (व्यवस्था) नै यस्तो बनाएका छौं कि त्यसले बेइमानलाई इमानको बाटोमा ल्याउनै सक्दैन। के गर्नुहुन्छ ? विद्यालय, विश्वविद्यालय, प्रशासन, परराष्ट्र, न्यायालय, संवैधानिक आयोग सबैमा राजनीति हावी हुने व्यवस्था गरेर सुशासन र आर्थिक रूपान्तरणका कुरा गर्ने ? समाजको पत्र-पत्र पतीत भइसक्यो।
संविधानले नागरिकहरूलाई ठीक ठाउँमा राख्नुपर्ने हो। तर संविधान नै यस्तो बनाएका छौं कि त्यसले नागरिकलाई इमानदारीपूर्वक बाँच्छु भन्दा पनि बाँच्नै दिँदैन।
- हो, देश बनाउन चुनाव जित्नुपर्छ। तर चुनावी प्रणाली यस्तो खत्तम छ कि 'व्यक्तिले जित्ने, देशले हार्ने' चुनावी प्रणाली कहिलेसम्म राख्ने ? त्यो संशोधन नगरी हुन्छ ?
- हरेक क्षेत्रमा ‘सिन्डिकेट’ छ। हुँदाहुँदा बुद्धि र विवेकले भ्याएसम्म निष्पक्ष र वस्तुपरक हुनुपर्ने सञ्चार संस्था र पत्रकारहरूको समेत कैयौं थरिका ‘सिन्डिकेट’ हरू छन्। अनि ती व्यापारिक तथा यातायात ‘सिन्डिकेट’ का समाचार लेख्छन्। हामी 'वाह्वाह्' गर्छौं। हालै एउटा भोजमा एकजना वरिष्ठ सम्पादकले बडो गर्व गर्दै भने, 'यो संविधानको हामीले जति सशक्त रूपमा कसले बचाउ गरेको छ ?'
पत्रकारको काम संविधानको बचाउ गर्ने या संविधान च्यातौं भन्ने हो ? कि संविधानका बारे उठेका दुवैतर्फका बहसलाई वस्तुपरक ढङ्गबाट पस्किने हो ? यस्तो स्थितिमा विचार निर्माणमा मूलधारका मिडियाभन्दा सामाजिक सञ्जाल र यूट्युब हावी हुनु के अचम्म भयो ? सबैले सोच्नु पर्दैन ? आफूलाई फाइदा हुन्छ या मनपर्यो भन्दैमा जे मन लाग्छ त्यही गर्ने ?
- ‘शीर्ष नेता’ जत्तिकै समस्यापूर्ण ‘न-शीर्ष नेता’ छन्। गल्ती त ती बिचरा ‘न-शीर्ष नेता’ को होइन। किनभने, संस्कार नै यस्तो बसिसक्यो कि शीर्षले बनाएको बाटोमा नहिँड्ने हो भने न-शीर्षहरूको राजनीतिक जीवन नै चैट् हुन्छ। अनि के गरून् बिचराहरू ! यस्तो अवस्थामा शीर्ष नेताहरूले विश्राम लिँदैमा देश बन्छ ?
न-शीर्ष नेताहरूले पनि हिँड्ने बाटो प्रचण्डले निर्माण गरिदिएको ‘प्रचण्डपथ’ नै होइन ? प्रचण्डपथबाट देशमा दीर्घकालीन शान्ति, स्थिरता र समृद्धिको गन्तव्यमा पुग्न सकिन्छ भन्ने सोच्नुभएको छ भने तपाईं महाभ्रममा हुनुहुन्छ। नमरी बाँचे - कालले साँचे - १०/१५ वर्षपछि कुरा गरौंला - कुनै दिन !
- नेपालको हकमा त भूराजनीतिक र संस्थागत लगायतका आन्तरिक संवेदनशीलताहरू यति जटिल भइसक्यो कि कतिबेला के हुने हो, थाहा छैन। खाली 'विचार, विचार, विचार' भनेर बस्ने !? देश ठूलो कि विचार ? विचार व्यक्तिको हुन्छ। देश सबै जनताको हुन्छ। हामी पढेलेखेका छौं भन्दैमा हाम्रै विचार ठूलो भनेर देशै सिध्याइदिने ?
- जहिले पनि 'व्यवस्था खराब होइन, व्यक्ति खराब; व्यवस्था खराब होइन, व्यक्ति खराब' भन्ने भाष्य निर्माण गरिएको छ। व्यवस्था र व्यक्तिको अकाट्य सम्बन्ध हुन्छ। व्यक्तिहरू निरन्तर खराब हुँदै गएपछि व्यवस्था जर्जर हुन्छ। त्यसपछि त्यसलाई ‘सर्भिसिङ’ गरेर हुँदैन, ‘ओभरहलिङ’ नै गर्नुपर्छ।
- के देश हाम्रै पुस्ताको मात्रै बिर्ता हो ? आफूलाई राजनीतिक, आर्थिक या पेशागत फाइदा हुन्छ भन्दैमा हामीभन्दा मुनिको पुस्ताका बारे सोच्नुपर्दैन ? देशको हालतले गर्दा आफ्नै परिवारका सदस्य समेत देशमा कोही नबस्ने भइसके। तैपनि, 'रगत पसिना बगाएर ल्याएको' भनेको छ - बसेको छ। रगत र पसिना विचारको लागि बगाएको कि देशको लागि ? देशको लागि बगाएको भए यस्तो अवस्था आइसक्दा सोच्नुपर्दैन ?
- शीर्ष नेताले विश्राम लिएर या प्रचण्डपथ (गणतन्त्र, धर्म निरपेक्षता, संघीयता) मा हिँडेर यो देशलाई ट्रयाकमा ल्याउन सकिँदैन। प्रयास गरिराख्नुभयो भने 'नर्कको बाटो असल नियतबाटै निर्माण हुन्छ' भने झैं हामी नर्क नै पुग्नेछौं। अनि त्यहाँ पनि कसको कारणले नर्कमा आइपुग्यौं भनेर झगडै गर्नेछौं।
- यहाँ गल्ती नगर्ने कोही छैनन्। देशको यो हालत हुनुमा हामी कोही चोखो छैनौं। त्यसैले विगतका गल्तीबाट सबैले सिकौं। सबैले सबैलाई क्षमा गरौं। २०४७ सालको संविधान सबैले मानेको र प्रशंसा गरेकै हो। त्यसमा ०६२/६३ पछिका राम्रा कुरा समेटौं, संशोधन/परिमार्जन गरौं। राजा, राजनीतिक दल र जनताबीच शान्तिपूर्ण संक्रमण मार्फत् नवीन समझदारीमा जाऔं।
नवीन समझदारीमा नजाने हो भने देशभित्र ठूला कुरा गरौं; बसौं। स्वार्थका लागि जे पनि गरौं। पद र पैसा जे-जे पाइन्छ, सबै हसुरौं। छोराछोरी विदेश पठाऔं। विदेशमा मेरा छोराछोरी यस्ता र उस्ता छन् भनेर गर्व गरौं। बूढाबूढी भएपछि सके आफू पनि त्यतै लागौं, त्यो नमिले सास जाने बेलामा आफ्नो अनुहार हेर्न छोराछोरी कहिले आइपुग्लान् भनेर पलपल तड्पेर बसौं। देशका ७०/८० प्रतिशत जनताका छोराछोरी बाँडामै जाऊन् – के मतलब ! आफ्नै विचार महान् भनौं – मरौं !
(बीबीसी नेपाली सेवाका पूर्व प्रमुख तथा हेल्प नेपाल नेटवर्कका संस्थापक मिश्र राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीका वरिष्ठ उपाध्यक्ष हुन्।)
प्रतिक्रिया