प्‍यान कार्ड अब रुकुमकोटबाटै

रुकुमपूर्व, १८ चैत।

के तपाईं उद्योग वा व्यवसाय दर्ता गर्ने तरखरमा हुनुहुन्छ? अथवा कुनै विशेष फर्म दर्ता गर्दै हुनुहुन्छ? अथवा कम्पनी वा संघसंस्था दर्ता गर्दै हुनुहुन्छ? सामुदायिक वन उपभोक्ता समूह गठन गर्नुभएको छ? कुनै लघुजलविद्युत सञ्चालन गर्दै हुनुहुन्छ? कुनै सरकारी तथा गैरसरकारी कार्यालयमा जागिर गर्ने सोचमा हुनुहुन्छ? अथवा तालिम, गोष्ठी, बैठकमा सहभागी भएवापत् वा आतेजाते गरेको यातायात खर्चको भुक्तानी लिने हो वा त्यस भुक्तानीको वैधानिकता लिन चाहनुहुन्‍छ? कुनै ठाउँमा विकास निर्माण संचालन गर्नका लागि उपभोक्‍ता समिति सक्रिय पार्दै हुनुहुन्‍छ? घरजग्गाको कारोवार गर्दै हुनुहुन्छ?

यी यावत् कामका लागि सुरुबाटै सिस्टममा चल्नुपर्ने हुन्छ।  सिस्टममा चलेपछि राज्यलाई योगदान पुग्छ। अनि बल्ल हामी असल नागरिकका लागि योग्य बन्छौं। यसले राज्यप्रतिको हाम्रो हकदारीलाई सुनिश्चित गर्छ, उत्तरदायित्‍व निर्वाह गरेको ठहर्छ। असल नागरिक बन्नलाई उसले केकति पारदर्शी भएर राज्यलाई कर तिरिरहेको छ भन्ने कुरामा पनि मूल्याङ्कन हुन्छ। सबै नागरिकलाई करको दायरामा ल्याउने सरकारको लक्ष्य अनुरुप प्यान कार्ड वितरणलाई प्रभावकारी बनाउँदै आएको छ। 

यसका लागि तपाईंलाई तेर्सिने पहिलो प्रश्‍न हो- 'तपाईंले व्‍यक्‍तिगत प्‍यान कार्ड लिनुभएको छ?' 

रुकुमपूर्व जिल्लावासी भएको नाताले अब सल्यान श्रीनगर जानुपर्ने झन्झटबाट तपाईंले मुक्ति पाउनुहुने भएको छ। आउने सोमबारदेखि रुकुमकोटबाटै स्थायी लेखा नम्बर (प्यान) दर्ता सुचारु हुने भएको छ। कोष तथा लेखा नियन्त्रकको कार्यालय (कोलेनिका) ले यो सेवा प्रदान गर्ने भएको छ। यसअघि कर्णाली प्रदेशको सल्यान जिल्लाको सदरमुकामस्थित श्रीनगर बजारस्थित करदाता सेवा कार्यालयमै पुग्नुपर्ने बाध्यता थियो।

‘बायोमेट्रिक रेकर्डका लागि चाहिने डिभाइसहरु मात्र आइनपुगेको हो’, कोष नियन्त्रक नरेन्द्र बुढामगरले बताए– ‘शनिबारसम्म सबै डिभाइसहरु आइपुग्ने छन्। आइतबार सबै फिट भइसकेपछि सोमबारबाट सेवा सुचारु गर्नेर्छौं।’

बायोमेट्रिक सिस्टम भन्नाले सम्बन्धित व्यक्तिको आँखा, अनुहार, औंठाछाप आदिको डिजिटल विवरण संकलन गर्ने अत्याधुनिक प्रविधि हो। यो एक जैविक प्रमाण अभिलेखीकरण गर्ने आधुनिक पद्धति हो। को.ले.नि.का.का अनुसार यसअघि परम्परागत विधिबाट प्यान कार्ड लिएकाहरुले पुनः बायोमेट्रिक सेवा लिने व्यवस्था समेत मिलाइएको छ। स्वयं कर सहभागिता बढाउने उद्देश्यले जिल्ला जिल्लामा प्यान कार्ड वितरण सेवा सुरु गर्ने लक्ष्यअनुरुप रुकुमपूर्व जिल्लामा पनि यो सेवा सुरु गरिन लागेको हो।

पुथा उत्तरगंगा गाउँपालिकामा गएको बुधबारबाटै व्यक्तिगत प्यान भर्न सुरु गरिएको छ। गाउँपालिकाले सूचना प्रविधि अधिकृत पुकार श्रेष्ठलाई प्यानसम्बन्धी फोकल पर्सन तोकी प्यान डेस्क समेत सञ्चालनमा ल्याएको छ। व्यक्तिगत प्यान कार्ड सम्भव भएसम्म निवेदककै घरमा नभए निजलाई पायक पर्ने वडा कार्यालयमै पठाउने व्यवस्था समेत गरिएको छ। सुरु गरिएको पहिलो दिनमा कसैबाट पनि निवेदन नआएको फोकल पर्सन पुकार श्रेष्ठले बताए। 

‘काम विशेषले पालिकामै आउनुभएका जनप्रतिनिधिलाई प्यान कार्ड भर्न आउनुस् भन्दा पनि जाँगर चलाउनुभएन’, फोकल पर्सन श्रेष्ठले भने– ‘कुरो राख्‍न नपाउँदै 'किन बनाउनु  पर्‍यो र !' भन्दै पन्छिने गर्नुभएको छ। हामीले बुझाउन नसकेको हो कि उहाँहरुले बुझ्न नचाहेको हो। बुझ्‍न सकिएन।’ श्रेष्ठका अनुसार कार्यपालिका सदस्यहरुले यसअघि नै व्यक्तिगत प्यान कार्ड बनाएका हुन् भने अधिकांश वडा सदस्यको बनाउने सुरसार पनि छैन। उनको बुझाइ छ– ‘सम्झाई बुझाई व्यक्तिगत प्यान भरिदिने अवस्था छ।’

‘स्वेच्छिक सहभागिता सहितको फराकिलो कराधार : दिगो र उत्पादनमुखी अर्थतन्त्रको आधार’ भन्ने मूल नारासहित यस वर्ष विभिन्न जनचेतनामूलक कार्यक्रमहरु आयोजना गरी स्वयं कर सहभागिता मनाइँदै छ। करदाता शिक्षा गाउँ गाउँ नपुग्दा प्यान कार्ड बनाउने व्यक्ति वा व्यवसायमा बढोत्तरी नआएको भन्‍ने ठम्याइ छ। एक त कर भन्ने बित्तिकै माछा वा पाहालाई थापिने ढोक्सा जस्तो त होला भन्ने नकारात्मक मानसिकता सर्वसाधारणमा व्याप्त भएकाले पनि यो स्थिति आएको स्थानीय जानेबुझेकाले बताउँदै आएका छन्।